Korte handleiding acties 14 december – wat in geval van geweld?

Interactie met de politie

Algemeen

De belangrijkste raad die we kunnen meegeven is rustig blijven en niet ingaan op eventuele provocaties. Fysiek of verbaal geweld tegen politieagenten is een strafbaar feit.

Besef dat politieagenten ook maar hun werk zo goed mogelijk proberen uit te voeren.

Elke collectieve actie blijft voor politieagenten bovendien een onzekere situatie; hoe gaan de actievoerders reageren? Hoeveel actievoerders zijn er?

Probeer eerst en vooral te overleggen met de politieagenten die ter plaatse zijn. Haalt dit niets uit, probeer zelf of via je beroepscentrale contact op te nemen met de plaatselijke burgemeester (= baas van de politie). Het kan ook meer dan nuttig zijn om de (plaatselijke) media te verwittigen. Alleen al hun aanwezigheid kan overijverige politieagenten tot kalmte brengen. Aarzel ook niet om zelf de situatie op camera vast te leggen (via gsm, go pro, dashboardcamera, etc..).

Politieagenten mogen steeds optreden indien er gevaar is voor ordeverstoring of bij strafbare feiten. Het uitoefenen van een fundamenteel recht (recht op vrije meningsuiting en vergadering) is evenwel geen strafbaar feit!

Kan je gearresteerd worden?

Een administratieve (= bestuurlijke) aanhouding kan enkel gebeuren in situaties van absolute noodzaak en moet dienen om de openbare orde te vrijwaren.

Je kan administratief aangehouden worden als je aan het betogen bent en (na overleg) een kruispunt niet wil vrijmaken.

Ook om je identiteit te weten te komen, kan de politie je administratief aanhouden. Zo’n administratieve aanhouding kan maximaal 12 uur duren.

Je dient zowel bij het begin als bij het einde van de aanhouding het aanhoudingsregister te ondertekenen.

• Vraag hier expliciet naar, omdat de maximale termijn van aanhouding pas begint te lopen eens je ingeschreven bent in dit register & omdat de politie in dit register duidelijk de reden van de administratieve aanhouding dient te vermelden.
• Je hebt het recht om een vertrouwenspersoon te contacteren, voldoende water en eten te krijgen (minstens 1 maaltijd per dag) en het sanitair te gebruiken.

Een gerechtelijke aanhouding kan enkel als je verdacht wordt van zware feiten (waarop minstens 1 jaar gevangenisstraf staat). Hiervoor moet je op heterdaad betrapt worden of moet een procureur des Konings de opdracht tot gerechtelijke aanhouding hebben gegeven (als er ernstige aanwijzingen van schuld zijn). Zo’n gerechtelijke aanhouding kan maximaal 24 uur duren.

Moet je een verklaring afleggen?

Je bent nooit verplicht om een verklaring af te leggen!

Als politieagenten je willen verhoren, roep je je recht in om een vertrouwelijk overleg te hebben met een advocaat voorafgaand aan dit verhoor (Salduzrecht). Het is vaak gedurende het eerste verhoor dat je onbedoeld belastende verklaringen aflegt die beslissende gevolgen kunnen hebben voor de verdere gerechtelijke procedure.

Als je toch een verklaring wil afleggen, verklaar dat je het politieoptreden als onrechtmatig beschouwt en dat je onrechtmatig van je vrijheid werd beroofd, gezien je enkel het fundamentele recht op collectieve actie uitoefende. Betwist dus je aanhouding.

Weiger eender welk bedrag te betalen dat men je wil doen betalen naar aanleiding van het politievervoer (de zogenaamde “combitaks”). Zodra later een aanslagbiljet hiervoor zou toekomen, kan je bij de gemeente in kwestie bezwaar indienen (en breng zo mogelijk vooraf je vakbondssecretaris op de hoogte).

De omstandigheden kunnen je er ook toe leiden om –in samenspraak met je vakbondssecretaris/beroepscentrale- een vordering in te stellen tegen de burgemeester (als baas van de politie) en/of een klacht in te dienen bij de Dienst Intern Toezicht van de lokale politiezone en/of het vast comité van toezicht op de politiediensten (Comité P).

Kan de politie mij fotograferen?

Deze vraag – en vele andere vragen/situaties – staan in duidelijke bewoordingen beschreven in het boek “Quels droits face à la police?” (Couleur livres asbl, 2014, ISBN 978-2-87003-654-9).

Een boek geschreven door Mathieu Beys, voormalig advocaat Progress Lawyers Network en lid van l’Observatoire des violences policières van la Ligue des droits de l’Homme.

Van het boek is op dit ogenblik jammer genoeg enkel een Franstalige versie ter beschikking.

Hieronder nemen we integraal over wat hierover in het boek te vinden is.

Dezelfde info kan ook gevonden worden op de aan het boek gekoppelde website www.quelsdroitsfacealapolice.be, waar enkele uittreksels van het boek en actualisaties te vinden zijn. Een ander Engelstalig boek met nuttige tips: Police. A field Guide.

“366. In welke gevallen mag de politie mij fotograferen ?

Dat hangt af van de omstandigheden.
Indien ik aangehouden word, kan de politie mij enkel fotograferen als ze daartoe het bevel krijgt van een magistraat of indien dit nodig is om mij te identificeren.

In alle andere gevallen moet mijn instemming worden gevraagd.

Wanneer ik deelneem aan een manifestatie of een openbare bijeenkomst, is dat per definitie een activiteit waarbij ik in het openbaar mijn mening wens te uiten.

Niets verbiedt politie of wie dan ook om dan foto’s te nemen van mij of van de groep, zonder ze te publiceren.

Indien ik mijn gezicht verberg om de taak van de politie te bemoeilijken, word ik een delinquent. In ieder geval kan de politie mij niet fotograferen, zelfs in privésituaties, als er geen sprake is van een “concreet belang” voor een gerechtelijk onderzoek of het handhaven van de openbare orde.

Wanneer ze het interieur van een private ruimte willen fotograferen, moeten ze bijkomende voorwaarden in acht nemen.

Wanneer de politie foto’s van mij neemt, kan ik mij daar moeilijk tegen verzetten.

Ik kan proberen hen beleefd te vragen waartoe de foto zal dienen en hoelang ze de foto zullen bewaren, maar ze zijn niet verplicht mij te antwoorden.

Maar indien ze de foto bewaren of in een bestand opnemen, moeten ze de voorwaarden van het ficheren naleven.

Indien ze mijn foto of een film reproduceren of verspreiden waarop ik te herkennen ben en die niet van concreet belang is voor hun taken, moeten ze daartoe mijn goedkeuring hebben, anders schenden ze mijn portretrecht.

Ook al bevind ik mij op een openbare plaats en wandel op straat of in een park, toch heb ik recht op het naleven van mijn privacy.

Het antwoord is dus duidelijk; het is de politie toegestaan om in geval van een betoging of publieke bijeenkomst foto’s te nemen van alle aanwezigen.

Indien die foto bewaard of gearchiveerd wordt, dienen de regels inzake archivering gerespecteerd te worden. Zo dienen de bijgehouden gegevens een ‘concreet belang’ hebben voor een administratieve politietaak (bijv. ordehandhaving) of gerechtelijke taak (bijv. een lopend onderzoek), dienen de gegevens exact te zijn, pertinent en adequaat, in ‘rechtstreekse lijn met de finaliteit van het bestand en beperkt tot de vereisten die eruit voortvloeien.

Kan ik zelf de politie fotograferen of filmen?

Het is perfect toegelaten om het politieoptreden te filmen indien dit niet met de bedoeling is om de beelden te verspreiden.

Het loutere feit dat een burger beelden maakt van een politionele interventie vormt geen misdrijf.

De privacywet is slechts van toepassing vanaf het moment dat de politieambtenaren, of de personen die het voorwerp uitmaken van de politionele interventie, op de beelden kunnen worden geïdentificeerd, en dat de persoon die de beelden heeft gemaakt, het gebruik ervan niet tot privédoeleinden beperkt, bijvoorbeeld door ze te verspreiden via internet.[i]

Interactie met publiek & media

 Blijf rustig en ga niet in op eventuele provocaties (of provocatieve vragen).

Als je het publiek en/of media voor je collectieve actie kan winnen, versterkt dit je actie.

De aanwezigheid van publiek en/of media kan ook een gevoelig effect hebben op het al dan niet ingrijpen door politieagenten.

Ga in dialoog en leg de reden(en) van je collectieve actie uit.

Probeer de reden(en) samen te vatten in enkele kernpunten. In het algemeen dien je 3 -of minder- kernpunten te gebruiken als je wil dat het publiek onthoudt wat gezegd werd. Hou je boodschap zo eenvoudig mogelijk. Aarzel niet om wat humor te gebruiken. Stel gerust zelf vragen om er echt een gesprek van te maken. Let op je lichaamshouding (die mogelijks bedreigend kan overkomen), maar ook die van de omstaanders zelf (vertragen ze? Versnellen ze? Vermijden ze oogcontact?).

Interactie met casseurs/relschoppers

Blijf rustig en ga niet in op eventuele provocaties.

Waak eerst en vooral over je eigen veiligheid en die van je kameraden.

Het is niet onze opdracht om de openbare orde te vrijwaren.

Onze militanten, leden en vakbondssecretarissen hebben geen politiebevoegdheid.

Indien casseurs/relschoppers zich tussen de manifestanten mengen, tracht – maar enkel en alleen voor zover je eigen veiligheid en die van je kameraden gegarandeerd blijft – met hen in gesprek te gaan en hen te doen afzien van eventuele vernielingen.

Een andere optie is je ruimtelijk te distantiëren van de casseurs/relschoppers door duidelijk ruimte te laten tussen hen en de eigenlijke vakbondsmilitanten.

Zodra casseurs/relschoppers niet meer ‘gedekt’ zijn door de grotere groep vakbondsmilitanten, is de kans klein dat ze aanwezig blijven, hun daden verder zetten.

Indien eigen vakbondsmilitanten zich zouden laten verleiden om beschadigingen aan te brengen, verduidelijk hen:

• dat zulks contraproductief is voor wat we wensen te bereiken, dat dergelijke beschadigingen de volledige aandacht op de beschadigingen zullen leggen en weg van onze eisen;
• dat elkeen individueel verantwoordelijk is voor eventuele strafrechtelijk vervolgbare acties;
• dat je hun frustraties begrijpt, maar dat het net een sterker signaal geeft om geweldloos actie te voeren;
• geweld andere kameraden zal afschrikken om deel te nemen aan andere acties van het ABVV. Hoe minder kameraden bereid zijn om mee actie te voeren, hoe zwakker we als ABVV staan op het vlak van eisen.

Kameraadschappelijk,

ACOD Cultuur

[i]          Antwoord minister van Binnenlandse Zaken op schriftelijke vraag d.d. 14 april 2014, http://www.dekamer.be/kvvcr/showpage.cfm?section=qrva&language=nl&cfm=qrvaXml.cfm?legislat=53&dossierID=53-B156-665-1462-2013201416812.xml